Trong năm 2018, hàng loạt các quy định pháp luật, trong đó có những chính sách liên quan đến BHXH sẽ chính thức được áp dụng:

+ Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Theo quy định tại điểm b khoản 1 và khoản 2 Điều 2, Điều 124 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, từ ngày 01/01/2018, thêm 02 đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, gồm:

- Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

- Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

+ Tăng số năm đóng BHXH để hương lương hưu mức tối đa

Khoản 2 Điều 56 Luật BHXH năm 2014 quy định, từ 01/01/2018, mức lương hưu hàng tháng của người lao động vẫn được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng BHXH.

Theo đó, lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ 2022 trở đi là 20 năm. Trong khi đó, lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi, số năm đóng BHXH được tính là 15 năm. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng, người lao động được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Theo quy định này, từ ngày 01/01/2018 trở đi, lao động nữ muốn được hưởng mức lương hưu tối đa là 75% sẽ phải tham gia đóng BHXH đủ 30 năm (tăng thêm 05 năm so với trước khi điều chỉnh).

+ Bổ sung khoản thu nhập tính đóng BHXH

Tiền lương tháng đóng BHXH hiện nay là mức lương và phụ cấp lương theo quy định. Tuy nhiên, theo khoản 2 Điều 30 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, từ ngày 01/01/2018, tiền lương tháng đóng BHXH gồm mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Trong đó, phụ cấp lương bao gồm: Phụ cấp chức vụ, chức danh; phụ cấp trách nhiệm; phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; phụ cấp thâm niên; phụ cấp khu vực; phụ cấp lưu động; phụ cấp thu hút và các phụ cấp có tính chất tương tự.

Các khoản bổ sung khác theo quy định gồm: Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương; Các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc của người lao động.

+ Nhiều vi phạm liên quan đến BHXH sẽ bị xử lý hình sự

Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2018. Bộ luật này đã bổ sung một số tội danh liên quan đến BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp. Cụ thể, từ 01/01/2018, người nào có nghĩa vụ đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định có thể bị phạt tiền đến 01 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 07 năm (Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015). Trong khi đó, với Tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, tùy theo mức độ vi phạm, hậu quả… người phạm tội có thể bị phạt tiền đến 200 triệu đồng hoặc bị phạt tù từ 03 tháng - 10 năm (Điều 214).

+ Tăng mức trợ cấp thai sản từ 1/7/2018

Luật BHXH 2014 quy định lao động nữ sinh con được trợ cấp một lần bằng 02 lần lương cơ sở. Trường hợp sinh con nhưng chỉ có cha tham gia bảo hiểm xã hội thì cha được trợ cấp một lần bằng 02 lần mức lương cơ sở. Trong khi đó, theo Nghị định 72/2018/NĐ-CP, từ ngày 01/07/2018, mức lương cơ sở sẽ tăng từ 1,3 triệu đồng/tháng lên 1,39 triệu đồng/tháng. Do đó, mức hưởng trợ cấp thai sản tính từ thời điểm tháng 07/2018 là 2.780.000 đồng.

+ Tăng mức hưởng với chế độ tử tuất

Điều 66 của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định: Người lao động đang đóng BHXH hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH mà đã có thời gian đóng từ đủ 12 trở lên; Người lao động chết do tai nạn lao động, bệnh nghiệp; Người đang hưởng lương hưu chết thì người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở.

Như phân tích ở trên, lương cơ sở tăng từ 1/7/2018, do đó, mức hưởng trong trường hợp nêu trên tăng lên 13.900.000 đồng.

Tương tự, Điều 66 của Luật BHXH 2014 cũng quy định: Người đã đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên nhưng chưa hưởng BHXH một lần; Người đang hưởng lương hưu khi chết thì thân nhân được hưởng tiền tuất hằng tháng với mức bằng ít nhất 50% lương cơ sở. Mức hưởng tại thời điểm từ tháng 7/2018 là 695.000 đồng.
          + Tăng tiền đóng BHXH bắt buộc với một số đối tượng

Căn cứ Điều 85 Luật BHXH 2014, mức tiền đóng BHXH bắt buộc của một số đối tượng sẽ tăng từ ngày 1/7/2018, như:

- Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn: Mức đóng là 111.200 đồng/tháng

- Người hưởng lương theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định: Mức đóng là Mức tiền lương (tính trên lương cơ sở 1.390.000 đồng) x 8%.

+ Ban hành Nghị quyết 28 cải cách chính sách bảo hiểm

Nghị quyết 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành ngày 23/5/2018. Nghị quyết này thể hiện rất nhiều điểm mới của chính sách bảo hiểm xã hội có thể sẽ được thực hiện trong thời gian tới. Điển hình như: Giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp; Sẽ tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí, giảm quyền lợi nếu hưởng bảo hiểm xã hội một lần; Từ năm 2021, tăng tuổi nghỉ hưu; Mở rộng đối tượng tham gia BHXH là các nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt…
M.T